1. Ի՞նչ փոփոխոթյուններ տեղի ունեցան Հարավկովկասյան տարածաշրջանում XIXդարի սկզբին:
Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ կարևորելով Գրոզնիի և Բաքվի նավթահանքերի նշանակությունը, ֆաշիստական Գերմանիայի ռազմական և քաղաքական առաջնորդները վճռեցին 1942 թ-ին Մեծ ուժերով հարձակում իրականացնել Հյուսիսային Կովկասում հետագայում այն դեպի Բաքու զարգացնելու մտադրությամբ: «Հարավային Կովկաս» եզրույթը համեմատաբար նոր է: Մինչև XIX դարի սկիզբը տարածաշրջանը գտնվում էր Պարսկական, մասամբ էլ Օսմանյան կայսրությունների կազմի մեջ, ինչպես նաև այս կայսրությունների մեջ գտնվող կիսանկախ իշխանությունների և թագավորությունների ազդեցության տակ: Ոչ մի համակովկասյան գաղափարախոսություն չկար, որն իր շուրջը համախմբեր տարածաշրջանի բնակչությանը: Մարդիկ ունեին տարբեր կրոնական, լեզվային և էթնոմշակութային հիմքեր: Կովկասը հարակից շրջանների հետ մեկտեղ մրցակցության ու ռազմական ընդհարումների թատերաբեմ է եղել Եվրասիա մայրցամաքի զարգացման տարբեր մակարդակների վրա գտնվող ու տարբեր քաղաքակրթությունների պատկանող բազմաքանակ քոչվոր ցեղերի, ժողովուրդների, աշխարհակալ տերությունների միջև:
2. Ներկայացնել Հարավկովկասյան տարածաշրջանի աշխարհագրական դիրքի առանձնահատկությունները՝ սոցիալ-քաղաքական և ֆիզիկաաշխարհագրական տեսանկյունից:
Ներկայումս տարածաշրջանն իր մեջ ներառում է Հայաստանը, Վրաստանը և Ադրբեջանը, ինչպես նաև Աբխազիան, Հարավային Օսեթիան և Արցախի Հանրապետությունը: Հարավային Կովկասը շատ բարդ տարածաշրջան է ինչպես սոցիալ-քաղաքական այնպես էլ ֆիզիկաաշխարհագրական տեսակետից: Սոցիալքաղաքական տեսակետից այստեղ կան մի քանի չկարգավորված հակամարտություններ, այստեղ բախվում են խոշոր տերությունների շահերը, իրականացվում են խոշոր տնտեսական ծրագրեր, որոնք հաճախ ունենում են զուտ քաղաքական ենթատեքստ և այլն: Հարավային Կովկասի ֆիզիկաաշխրհագրական վերլուծությունը և տարածաշրջանում վերջին 2500 տարվա պատերազմների պատմությունը վկայում է, որ այստեղ առկա է մի քանի կարևոր լեռնանցքներ և ուղիներ, որոնք միշտ օգտագործվել է տարածաշրջան ներխուժելու համար և որոնք արդիական են համարվում նաև այսօր:
6-րդ սերնդի պատերազմը ենթադրում է տարբեր տեսակների հրթիռների օգտագործում, երբ առանց միջուկային մարտագլխիկների հնարավոր է շարքից հանել երկրի ողջ ինժեներային ենթակառուցվածքները, զրկել տնտեսությունից հետևյալ կերպ.վնասել երկրի ինժեներային ենթակառուցվածքների ածխաջրածինների, էլեկտրաէներգիայի փոխանցման աղբյուրները։ Որպես հետևանք` կդադարեն աշխատել գործարանները, վարչական, բժշկական և այլ հաստատությունները։ — Լույսի, գազի և ջրի մատակակարարման դադարեցումը բոլոր շինություններում։Այդպիսի կաթվածը երկրի բնակչությանը կդնի ոչ աշխատանքային իրավիճակում։ Հակառակորդի զինված ուժերը կմնան առանց առանց մատակարարման, կտրուկ կընկնի բանակի մարտական պատրաստությունը և ի վիճակի չի լինի շարունակական դիմադրության, ինչի հետևանքով պետությունը կընկրկի։
2․ Բնութագրել «Պատերազմի անընդունելի վնասը»:
Ռազմական տերմինաբանության մեջ կա կարևոր հասկացություն` պատերազմում անընդունելի վնասը, որը ընդհանուր առմամբ ցույց է տալիս կորուստների այն աստիճանը որը անհամատեղելի է ղեկավարվող տնտեսության հետ: Այս եզրույթը սկզբնական շրջանում կիրառվում էր միջուկային պատերազմական իրավիճակների համար: Պատերազմում անընդունելի վնասը դա զինված ուժերի, ռազմարդյունաբերական օբյեկտների, պետական և ռազմական ղեկավարման համակարգերի խոցման մակարդակն է, որի դեպքում պետությունը կորցնում է պատերազմը շարունակելու կարողությունը, կամ էլ զրկվում է դրա հետագա վարման քաղաքական և տնտեսական շարժառիթներից: Դրան հասնում են հակառակորդին այնպիսի կորուստներ հասցնելով, որի փոխլրացումը և վերականգնումը հնարավոր է միայն հեռու հեռանկարում: Նույնպես հասնում են հակառակորդի ամբողջ տնտեսական ներուժի ոչնչացմամբ, ինչի հետ կապված նրա կողմից պայքարի հետագա վարումը կհանգեցնի իրավիճակի անդարձելի վատթարացման, վերջնական հաշվով կապիտուլյացիայի:
3․ Նկարագրել «Տնտեսական օբյեկտների դեմ պայքարի մարտավարությունը»:
Ուշագրավ է, որ տնտեսական օբյեկտների դեմ հարձակումների մարտավարությունը լայնորեն կիրառել են ապստամբ ուժերը 2011-2012 թթ-ին այսպես կոչված «Արաբական գարնան» հեղափոխությունների ժամանակ: Առաջին հերթին հարձակումներ գործելով նավթարդյունաբերության օբյեկտների` դրանով զրկելով իշխող խավին կայուն ֆինանսական միջոցներից, այնուհետև տրանսպորտային ենթակառուցվածքները: 2013 թ-ի հունվարին նույն մարտավարությամբ Ալժիրի ահաբեկչական խմբավորումները բազմաթիվ պատանդների պահում էին նավթա- և գազա- վերամշակման գործարաններում: Սահմանափակ ռազմական հնարավորությունների դեպքում անհրաժեշտ է ընտրել հակառակորդի տնտեսության առավել խոցելի մի քանի հանգուցային օբյեկտներ: Ցանկացած երկրի ընդհանուր տնտեսական ենթակառուցվածքի հանգույցային օբյեկտների բացահայտմանը մեզ կօգնի տնտեսական աշխարհագրությունը, իսկ տնտեսության առանձին ճյուղերի համար տնտեսական աշխարհագրության ենթաճյուղերը արդյունաբերության աշխարհագրությունը, տրանսպորտի աշխարհագրությունը և այլն: Հաջորդ կարևոր հանգամանքը, դա տնտեսության տվյալ ճյուղի կոնկրետ այն օբյեկտների հայտնաբերումն է որը տվյալ ճյուղի համար ունի հանգուցային նշանակություն, անհրաժեշտ հումք է տրամադրում տնտեսության այլ ճյուղերի արտադրական ձեռնարկությունների համար և որի խափանումը կամ ոչնչացումը կարող է կաթվածահար անել տնտեսության մի քանի ճյուղերի գործունեությունը: Այս խնդրի լուծման համար կարծում եմ կարևոր հանգամանք է տնտեսության տարբեր ճյուղերի կառուցվածքի և տեխնոլոգիական համալրվածության ուսումնասիրումը, որն էլ հենց հնարավորություն կընձեռի բացահայտել հանգուցային օբյեկտները` որպես կարևոր թիրախներ:
4․ Մեկնաբանել, թե ի՞նչ եք հասկանում «Տեղեկատվական պատերազմ» ասելով:
Տեղեկատվական պատերազմը մարդկային հանրույթների դիմակայության գործընթաց է, որն ուղղված է մի կողմից՝ ռազմավարական մակարդակի քաղաքական, տնտեսական, ռազմական կամ այլ նպատակների ձեռքբերմանը, հակառակորդ երկրի քաղաքացիական բնակչության, իշխանության և զինված ուժերի վրա ազդեցություն գործելու ճանապարհով, հատուկ մշակված և նախապատրաստված տեղեկատվության, տեղեկատվական նյութերի տարածմամբ, մյուս կողմից՝ սեփական երկրի նկատմամբ նման ազդեցությանը հակազդելուն։ «Տեղեկատվական-հոգեբանական պատերազմ» տերմինը փոխառություն է ԱՄՆ-ի ռազմական շրջանակների բառապաշարից։ Այդ տերմինի թարգմանությունը անգլերենից հայերեն կարող է հնչել թե՛ որպես «տեղեկատվական հակամարտություն», թե՛ որպես «տեղեկատվական, հոգեբանական պատերազմ», կախված նրանից, թե ինչպիսին է կոնկրետ պաշտոնական փաստաթղթի կամ գիտական հրապարակման համատեքստը: Այդ առումով նաև կիրառվում է հոգեբանական պատերազմ տերմինը, նշանակելով հոգեբանական ներազդեցությունը հակառակորդ պետության քաղաքացիական բնակչության և զինծառայողների վրա՝ քաղաքական կամ զուտ ռազմական նպատակների ձեռքբերման համար։
Ի՞նչ դեր և նշանակություն ունի տրանսպորտի և հաղորդակցման ուղիները ռազմական աշխարհագրության մեջ։
Դեպի ժամանակակից հաղորդակցության ուղիներ երաշխավորված մուտքը ծայրահեղ անհրաժեշտ է, ոչ միայն պետությունների արտաքին և ներքին տնտեսական կապերի ապահովման և ինտեգրման համար, այլ նաև խաղաղ և պատերազմականժամանակաշրջանում` հատկապես խոշոր զորամիավորումների, զորաշարժերի և տարբեր տեսակի ապահովումների իրականացման համար: Նշված ռազմական խնդիրների լուծման նպատակով, պլանավորող տարբեր մակարդակի շտաբներին անհրաժեշտ են մանրակրկիտ տեղեկատվություն հաղորդակցության տարբեր ուղիների և դրանց ենթակառուցվածքների ընթացիկ վիճակի վերաբերյալ: Հատկապես կարևոր բնութագրիչներից են ճանապարհների թողունակությունը, կամուրջների հաշվարկված ծանրության առավելագույն քաշը, ճանապարհների անվտանգությունը հակառակորդի հնարավոր ռմբակոծություններից: Նման տեղեկատվության հայթայթումն ու վերլուծումը հանդիսանում է տրանսպորտի աշխարհագրության մշտական հետազոտական աշխատանքների արդյունք:
Ներկայացնե՜լ երկաթուղային տրանսպորտի դերը խորհրդայաին ժամանակներից մինչև մեր օրերը։
Երկաթուղային տրանսպորտը հանրապետության տրանսպորտի առաջատար ենթաճյուղն է: XIX դարի վերջերից Ռուսաստանը երկաթուղիներ էր կառուցում ոչ միայն կենտրոնից դեպի վառելիքային ու մետաղային ռեսուրսներով հարուստ վայրերը, այլև դեպի իր կայսրության սահմանային շրջաններ՝ ռազմավարական նպատակներով: Ահա այս երկու նպատակներով էլ երկաթուղիներ էին կառուցվում նաև դեպի Անդրկովկաս, այդ թվում նաև Հայաստան: Մինչև 1899 թ. արդեն ավարտվել էր Թիֆլիս–Սանահին (այժմ` Ալավերդի), 1900 թ. Ալեքսանդրապոլ (այժմ ԳյումրիԿարս, 1902 թ. Երևան, 1906 թ. Ջուլֆա, 1908 թ. Թավրիզ երկաթուղիների կառուցումը: Մինչև Առաջին համաշխարհային պատերազմը (1913 թ.) Հայաստանի տարածքում գործում էր 362 կմ երկաթուղի: Առաջին համաշխարհային ու քաղաքացիական պատերազմի տարիներին դրանց մեծ մասը կազմալուծվել, քայքայվել էր: ՀՀ-ում խորհրդային կարգերի հաստատումից հետո այդ ուղիների վերակառուցումից բացի, հանրապետությունում սկսվում են երկաթուղաշինական նոր աշխատանքներ: Մասնավորապես, առաջին հերթին կառուցվեց Գյումրի – Արթիկ – Պեմզաշեն – Մարալիկ երկաթգիծը: Մյուս կարևոր երկաթուղին Միջնավան–Կապան 39 կմ-անոց գիծն է, որը շահագործման հանձնվեց 1932 թ., և որը խոշոր դեր խաղաց ոչ միայն առհասարակ հանրապետության այդ կարևոր տնտեսական շրջանի ամբողջ արդյունաբերության, այլև գյուղատնտեսության զարգացման գործում: Այդ գծով Սյունիքը կապվեց ոչ միայն Երևանի, Արարատյան դաշտի, այլև ԽՍՀՄ մյուս տարածաշրջանների հետ:
Առանձնացնե՜լ այն երկաթուղային ցանցերը, որոնք կառուցվել են 1940-ական թվականներից սկսած։
Հանրապետության երկաթուղու ցանցը զգալիորեն ընդլայնվեց և կատարելագործվեց հատկապես 1940–ական թվականների վերջերից սկսած: Հանրապետության տնտեսական կյանքում շատ կարևոր դեր խաղաց Երևան – Հրազդան – Սևան – Սոթք երկաթուղու կառուցումը: Այս գծի կառուցումը խոշոր դեր խաղաց Սոթքի ոսկու հանքանյութի տեղափոխման, Սևանի ավազանի, Կոտայքի, Հրազդանի, Իջևանի տարածաշրջանների տնտեսական զարգացման գործում: Հետագայում Հրազդանից երկաթուղին շարունակվեց մինչև Դիլիջան – Իջևան – Աղստաֆա (վերջինս գտնվում է Ադրբեջանի տարածքում): Արդեն 1988 թ. հանրապետության շահագործվող երկաթուղու երկարությունը կազմեց 854 կմ:
Ի՞նչ դեր և նշանակություն են ունեցել ավտոմոբիլային տրանսպորտը տնտեսության զարգացման գործընթացում։
Ավտոմոբիլային տրանսպորտը Հայաստանի Հանրապետության տնտեսության համար առանձնահատուկ կարևոր դեր խաղացող ճյուղն է: Քանի որ Ադրբեջանի տարածքով անցնող երկաթուղին մեզ համար շարունակում է մնալ փակ, իսկ Վրաստանի տարածքով դեպի Ռուսաստան անցնողն էլ լիարժեք չի օգտագործվում:
Ներկայացնե՜լ այն ավտոտրանսպորտային ճանապարհները, որոնք կարևոր դեր ունեն ռազմական աշխարհագրության մեջ։
Այժմ հանրապետության առավել կարևորագույն ավտոմայրուղիներն են Երևան–Սևան – Դիլիջան – Իջևան – Նոյեմբերյան – Վրաստան սահման, Երևան – Արտաշատ – Արարատ – Վայք – Ջերմուկ – Սիսիան – Գորիս – Կապան – ՄեղրիԻրան սահման:
Գորիսից ավտոմայրուղին Բերձորով հասնում է Շուշի և Ստեփանակերտ: Արցախի համար կենսական նշանակություն ունեցող այս մայրուղին կառուցվել է «Հայաստան» համահայկական հիմնադրամի միջոցներով:
Հանրապետության համար շատ կարևոր մայրուղիներ են Երևան – Աշտարակ – Թալին – Գյումրի, որտեղից այն շարունակվում է դեպի Վրաստանի Հանրապետության Ախալքալաք, Ախալցխա հայաբնակ քաղաքները և հասնում Բաթում նավահանգիստը, Երևան – Աշտարակ – Ապարան – Սպիտակ – Վանաձոր – Ստեփանավան – Տաշիր։
Բնութագրե՜լ օդային տրանսպորի նշանակությունը տնտեսության զարգացման գործընթացում։
Օդային տրանսպորտը, Հայաստանի Հանրապետության աշխարհագրական բարդ դիրքի հետ կապված, ունի առանձնահատուկ կարևոր նշանակություն:
Այս ճյուղը հատկապես վճռական դեր է խաղում ոչ միայն ուղևորների տեղափոխությունն արագ իրականացնելու այլև շուտ փչացող, թանկարժեք, ոչ մեծ ծավալի բեռները արագ տեղ հասցնելու, հեռավոր շրջանների բնակչությանը շտապ բուժօգնություն կազմակերպելու և շատ այլ բնագավառներում:
Գենետիկան գիտություն է օրգանիզմներում հատկանիշների ժառանգման օրինաչափությունների մասին։ Այն ուսումնասիրում է ժառանգականության և փոփոխականության օրենքները։ Մարդիկ դեռ հնուց գիտակցել են, որ օրգանիզմների հատկություններն ու հատկանիշները փոխանցվում են սերդեսերունդ, սակայն դարեր շարունակ չեն կարողացել պարզաբանել դրանց ժառանգման օրինաչափությունները։ Նա ցույց տվեց, որ օրգանիզմների հատկանիշները որոշվում են ժառանգական դիսկրետ (առանձին) գործոններով, հայտնաբերեց հատկանիշների ժառանգման հիմնական օրինաչափությունները՝ հիմնվելով ստացված տվյալների մաթեմատիկական ճշգրիտ վերալուծության վրա, և այն էլ մի ժամանակաշրջանում, երբ դեռ չկար որևէ պատկերացում գենի, ԴՆԹ-ի կամ քրոմոսոմի մասին, բջիջների բաժանման գործընթացների մասին։ Նրա «Փորձեր բուսական հիբրիդների վրա» արժեքավոր աշխատությանը, ցավոք, տպագրվեց քիչ հայտնի պարբերականում, համապատասխան արձագանքի չարժանացավ և գրեթե մոռացության մատնվեց ամբողջ 35 տարի։ Նրանց և այլ գիտնականների ջանքերով ձևակերպվեց ժառանգականության քրոմոսոմային տեսությունը՝ սկիզբ դնելով ժառանգման օրինաչափություններն ուսումնասիրող գիտության զարգացման երկրորդ փուլը։ Համաձայն այդ տեսության ժառանգական նյութերը՝ գեները, տեղադրված են քրոմոսոմներում՝ գծային շարքով։ Այսպիսով, թեև գենետիկան սկիզբ է առել 19-րդ դարում, սակայն գենետիկա գիտության «ծննդյան» պաշտոնական տարեթիվը համարվում է 1900 թվականը։ Սակայն գեների մոլեկուլային կառուցվածքը դեռ երկար ժամանակ մնում էր անհայտ։
2․ Հասկացություն գենի և գենոմի մասին։
Գենը, ժառանգականության տարրական միավորն է, ԴՆԹ, իսկ որոշ վիրուսներում ՝ ՌՆԹ մոլեկուլի մի հատվածը, որը իրականացնում է որոշակի ֆունկցիա։ ԴՆԹ-ի հիման վրա ամենասկզբում սինթեզվում են ՌՆԹ-ներ, որոնք կարող են ունենալ որոշակի ֆունկցիա կամ ծառայել կաղապար՝ սպիտակուցների սինթեզի համար։ Օրգանիզմի գեների փոխանցումը սերունդներին՝ ֆենոտիպային հատկանիշների ժառանգման հիմքն է։ Այս գեներն առաջացնում են ԴՆԹ-ի տարբեր հաջորդականություններ՝ գենոտիպեր։ Գենոտիպը միջավայրային և զարգացման գործոնների հետ որոշում է, թե ինչպիսին պետք է լինի ֆենոտիպը։ Կենսաբանական հատկանիշների մեծամասնությունը պոլիգեն են՝ պայմանավորված շատ գեներով կամ կարող են պայմանավորված լինել գեն-միջավայր փոխհարաբերությամբ։ Որոշ գենետիկական հատկանիշներ միանգամից տեսանելի են, օրինակ՝ աչքի գույնը կամ վերջույթների քանակը, իսկ որոշներն անտեսանելի են, օրինակ՝ արյան խումբը, որոշ հիվանդություններ ունենալու նախատրամադրվածությունը կամ բազմաթիվ կենսաքիմիական գործընթացները, որոնք պայմանավորում են կյանքը։
Մենդելի առաջին օրենք Հատկանիշների սերնդեսերունդ փոխանցման հետ կապված հարցերի առաջին փորձարարական ուսումնասիրությունները կատարվում էին դեռևս 18-րդ դարում։ Գիտնականները խաչասերում էին հատկանիշներով միմյանցից տարբերվող առանձնյակներին, ստանում խառը սերունդ և փորձում հասկանալ, թե ինչպես են ժառանգվում ծնողական հատկանիշները։ Մենդելի ուսումնասիրությունների հաջողությունը պայմանավորված էր ցուցաբերած երեք առանձնահատուկ մոտեցումներով՝ Նա հարմար առարկա ընտրեց։ Դա ոլոռն էր, որը համեմատաբար հեշտ մշակվող և զարգացման կարճ ժամանակահատված ունեցող բուսատեսակ էր։ Թեև բնական պայմաններում այն բազմանում էր ինքնափոշոտմամբ, փորձերի ժամանակ հեշտությամբ կարելի էր կանխել ինքնափոշոտումը՝ բույսը փոշոտելով մեկ այլ բույսի ծաղկափոշով։ Մենդելը առաջինը կիրառեց հետազոտման հստակ մարտավարություն՝ պարզից դեպի բարդ։ Փորձերում նա օգտագործեց այսպես կոչված մաքուր գծերին պատկանող օրգանիզմներ։ Միմյանցից մեկ կամ մի քանի հատկանիշներով տարբերվող օրգանիզմների խաչասերումն անվանում են հիբրիդացում, իսկ սերունդները՝ հիբրիդներ։ Եթե խաչասերվող օրգանիզմներն միմյանցից տարբերվում են միայն մեկ հատկանիշով, խաչասերումն անվանում են միահիբրիդային, երկու հատկանիշներով՝ երկհիբրիդային, բազմաթիվ հատկանիշններով։ Իսկ մեթոդն անվանվեց հիբրիդոլոգիական մեթոդ։
4․ Մենդելի առաջին ՝ միակերպության օրենքը։
Մենդելի առաջին օրենքն իրենից ներկայացնում է առաջին սերնդի միակերպության կանոնը։ Այն տարբեր մաքուր գծերին պատկանող մեկ զույգ հակադիր հատկանիշներով տարբերվող երկուհոմոզիգոտների խաչասերման արդյունքում հիբրիդների առաջին սերնդի բոլոր առանձնյակները կլինեն դոմինանտ հատկանիշի առումով միակերպ՝ հետերոզիգոտ, այսինքն կկրեն ծնողական ձևերից մեկի հատկանիշը։
5․ Ճեղքավորման օրենք։
Մենդելի երկրորդ օրենքը ճեղքավորման օրենքն է։ Առաջին սերնդի երկու հոտերոզիգոտ առանձնյակների խաչասերումից հետո՝ երկրորդ սերնդում նկատվում է հատկանիշի ճեղքավորում որոշակի թվային հարաբերությամբ ըստ ֆենոտիպի 3։1 և ըստ գենետիպի 1։2։1։
6․ Դոմինանտ և ռեցեսիվ հատկանիշներ։
Դեղին և կանաչ սերմերով ոլոռների խաչասերման արդյունքում ստացված հիբրիդների առաջին սերնդի (F1) բոլոր բույսերի սերմերը դեղին էին: Հակադիր հատկանիշը (սերմերի կանաչ գույնը) կարծես անհետանում էր: Տվյալ փորձում միակերպությունը արտահայտվում է նրանում, որ մեկ հատկանիշը (սերմերի դեղին գույնը) ճնշում է հակադիր հատկանիշի (կանաչ գույնի) դրսևորմանը, և հիբրիդների բոլոր սերմերը դեղին (միակերպ) են ստացվում: Նման արդյունքներ էին ստացվում նաև այլ հատկանիշի՝ սերմերի մակերևույթի ձևի հակադիր դրսևորումներ (հարթ և կնճռոտ) ունեցող ոլոռի բույսերի խաչասերման արդյունքում, երբ առաջին սերնդում դրսևորվում էր միայն մեկ (հարթ մակերևույթ) հատկանիշը: Այս արդյունքների հիման վրա Գ. Մենդելը սահմանեց իր առաջին օրինաչափությունը, որը կոչվեց Մենդելի առաջին օրենք, և որը կարելի է անվանել նաև հիբրիդների առաջին սերնդի միակերպության կամ դոմինանտության օրենք: Հիբրիդային առանձնյակներում ծնողական ձևերից մեկի հատկանիշի գերակշռման երևույթը Գ. Մենդելն անվանեց դոմինանտություն: Նա դոմինանտ անվանեց հատկանիշի այն դրսևորումը կամ այն հատկանիշը, (սերմերի դեղին գույնը, հարթ մակերևույթը), որը «քողարկում էր» հակադիր հատկանիշի դրսևորումը (սերմերի կանաչ գույնը, կնճռոտ մակերևույթը): Արտաքուստ անհետացող հակադիր հատկանիշը կոչվեց ռեցեսիվ: Հատկանիշի դոմինանտ ալելային գենը ընդունված է նշանակել լատինական մեծատառով, իսկ ռեցեսիվը՝ փոքրատառով:
7․ Գենոտիպ և ֆենոտիպ։ Ալելային գեներ։
Յուրաքանչյուր օրգանիզմի բոլոր գեների ամբողջությունը կոչվում է գենոտիպ: Սակայն գենոտիպը գեների մեխանիկական գումար չէ, այլ միմյանց հանդեպ փոխներգործող գեների ամբողջություն: Միևնույն տեսակին պատկանող բոլոր օրգանիզմներում յուրաքանչյուր գեն գտնվում է որոշակի քրոմոսոմի միևնույն տեղում կամ լոկուսում: Քրոմոսոմների հապլոիդ հավաքում, որը բնորոշ է սեռական բջիջներին, միայն մեկ գեն է պատասխանատու տվյալ հատկանիշի դրսևորման համար, իսկ մնացած սոմատիկ բջիջներում առկա քրոմոսոմների դիպլոիդ հավաքում՝ երկու գեն: Այս գեները գտնվում են հոմոլոգ քրոմոսոմների միևնույն լոկուսներում և կոչվում են ալելային գեներ կամ ալելներ: Գեները նշվում են լատիներեն այբուբենի տառերով: Եթե զույգ ալելային գեները կառուցվածքով լրիվ նույնն են, այսինքն՝ ունեն նուկլեոտիդների միևնույն հաջորդականությունը, ապա կարող են նշվել, օրինակ՝ AA: Սակայն հնարավոր մուտացիաների հետևանքով կարող է տեղի ունենալ նուկլեոտիդներից մեկի՝ այլ նուկլեոտիդով փոխարինում, այսինքն՝ մուտացիան կարող է հանգեցնել գենի կառուցվածքի փոփոխության: Այդ դեպքում տվյալ գենով պայմանավորված հատկանիշն էլ կարող է որոշ չափով փոփոխության ենթարկվել: Միևնույն գենը կարող է բազմիցս մուտացիայի ենթարկվել, և, հետևաբար, կառաջանան մի քանի ալելային գեներ: Օրգանիզմների բոլոր հատկանիշների ամբողջությունը կոչվում է ֆենոտիպ: Այն իր մեջ ներառում է ինչպես արտաքին, տեսանելի հատկանիշների (մաշկի կամ մազերի գույնը, քթի կամ ականջի ձևը, ծաղիկների գույները և այլն), այնպես էլ ներքին՝ կենսաքիմիական (սպիտակուցների կառուցվածքը, ֆերմենտների ակտիվությունը, արյան մեջ հորմոնների քանակը և այլն), հյուսվածքաբանական (բջիջների ձևը և չափերը, հյուսվածքների և օրգանների կազմությունը), կազմաբանական (մարմնի կառուցվածքը, օրգանների փոխադարձ դիրքը) հատկանիշների ամբողջությունը:
8․ Մենդելի երրորդ (երկրորդ) ՝ գեների անկախ բաշխման օրենք։
Երկու առանձնյակների խաչասերման ժամանակ գեները և նրանցով պայմանավորված հատկանիշները ժառանգվում են իրարից անկախ և կոմբինացվում են բոլոր հնարավոր տարբերակներով։ Գեների անկախ բաշխման օրենքը երկհիբրիդային խաչասերման օրինակով։ Երբ Մենդելը խաչասերում էր հոմոզիգոտ բույսերը, որոնք ունեին սպիտակ ու մանուշակագույն ծաղիկներ և դեղին կամ կանաչ սերմեր, հաջորդ սերնդում այդ հատկանիշները հանդես էին գալիս այնպիսի համակցություններով, որ թվում էր, թե ժառանգվում են միմյանցից անկախ։ Առաջին սերունդն օժտված էր լինում բոլոր տիպի դոմինանտ հատկանիշներով, իսկ երկրորդ սերնդում տալիս էր ճեղքավորում 9:3:3:1 ըստ ֆենոտիպի։
German cars are in high demand due to reliability and functionality. One of the most popular is the BMW brand, whose models have long become a symbol of luxury and sporty style. Now the Bavarian company represents a giant concern with many automobile plants not only in Germany, but also in other countries of the world: from the USA to Egypt. BMW is also produced in Russia — the Kaliningrad company Avtotor is engaged in their assembly. This article is devoted to the history of the creation and development of BMW, which has more than 100 years and, of course, will be interesting to real fans of the brand.
How the company was created
BMW’s history began in Munich, Bavaria, where in 1913 German industrialists Rapp and Otto opened two small businesses. The new firms were engaged in the production of aircraft engines, and their leaders soon decided to unite in order to withstand tough market competition together. The joint company was named Bayerische Flugzeugwerke — “Bavarian Aviation Plants”.
BMW motorcycles
After the restructuring of production, BMW was engaged for some time in the production of brakes for railway transport. In 1923, the company switched to motorcycles, so successfully that in a matter of months it gained worldwide fame. The reliability and high-speed qualities of the Bavarian motorcycle technology have earned her fame among racers.
In 1928, after the purchase of factories in Thuringia, the management made automobile production the main field of activity, but the production of motorcycles has not stopped to this day. Sports models are very popular and are often found on the roads of different countries.
Through thorns — to the stars
In 1955, the company launched the production of Isetta subcompact models — a three-wheeled hybrid of a car and a motorcycle. The low price of the Isetta for a country ravaged by war has become a key factor in its popularity. However, the German economy was growing rapidly, and public interest switched to large cars. BMW once again found itself in a serious crisis: the main competitor Mercedes-Benz began to prepare for the buyout of the company.
The Bavarians were not going to give up. In 1956, the designer of the Hertz company developed the BMW 507 sports car, which was offered in two versions:
with a standard rigid roof; roadster. Equipped with an 8-cylinder engine with a capacity of up to 150 hp, the model developed a speed of up to 220 km/h. The development was a tremendous success, which allowed the company to overcome the crisis and successfully continue its activities. Since that moment, the history of the brand has been developing by leaps and bounds, accompanied by enchanting successes. And the BMW 507 is now among the most expensive collectible cars.
XXI century
The company has not slowed down in the new millennium. The beginning of the century was marked by an unprecedented increase in sales: only in Russia this figure was 83%. A new generation of the 7 series was released, to which many experts gave the first place in the rating of luxury cars.
Currently, the Bavarian concern continues to work on improving its models and creating technological innovations that other brands do not have. “Car for the driver”: the principle announced decades ago remains the main guideline for BMW engineers and designers. Buyers appreciate this approach — every new model becomes a hit of sales. And the regular appearance of the brand’s cars in films and popular computer games allows you to attract new and new fans
Моя Родина – прекрасная страна Армения. Я родилась на русской земле, а родители родились в Армении, бабушки и дедушки. Это очень древняя страна. В Армении можно увидеть памятники, храмы и церкви, которые насчитывают многие столетия. У моей Родины очень древняя и тяжелая история. Мои предки много раз сражались против врагов, которые хотели получить наши земли себе, а мой народ уничтожить. Моя Родина выстояла, мой народ мирно живет на своей земле, где поют древние армянские песни, готовят вкуснейшие блюда на свете. Мой край очень гостеприимный, гость никогда не останется голодным в армянском доме. Я очень люблю мою Родину, пусть она никогда больше не столкнется с агрессией неприятеля, пусть над ней всегда будет мирное небо.
Немецкие автомобили пользуются высоким спросом благодаря надежности и функциональности. Одной из самых популярных является марка BMW, модели которой давно стали символом роскоши и спортивного стиля. Сейчас баварская компания представляет гигантский концерн с множеством автомобильных заводов не только в Германии, но и в других странах мира: от США до Египта. Производятся BMW и в России — их сборкой занимается калининградское предприятие «Автотор». Эта статья посвящена истории создания и развития BMW, которая насчитывает свыше 100 лет и, безусловно, будет интересна настоящим поклонникам бренда.
Как создавалась компания
История BMW начиналась в баварском Мюнхене, где в 1913 году немецкие промышленники Рапп и Отто открыли два небольших предприятия. Новые фирмы занимались производством авиационных моторов, и их руководители вскоре приняли решение объединиться, чтобы вместе выдержать жесткую рыночную конкуренцию. Совместная компания получила название Bayerische Flugzeugwerke — «Баварские авиационные заводы».
Зигзаг судьбы
Осенью 1917 года была создана эмблема БМВ, которая осталась неизменной до настоящего времени: круг, разделенный на четыре части (две белых и две голубых). Эти цвета считаются традиционно баварскими. Долгое время считалось, что рисунок символизировал пропеллер самолета на фоне ясного неба.
Скорее всего, компания пошла бы по изначально определенному пути, занимаясь созданием авиамоторов, и автомобилисты никогда не узнали даже ее названия. Но история распорядилась иначе. После капитуляции Германии в Первой мировой войне правительство страны подписало Версальский договор, одним из пунктов которого стал запрет на производство самолетов.
Чтобы сохранить фирму, основатели перепрофилировали производство и несколько изменили название: слово Flugzeug («авиационные») уступило место Motorische («моторные»), а аббревиатура приобрела современный вид, хорошо известный поклонникам.
Мотоциклы BMW
После перестройки производства компания BMW некоторое время занималась выпуском тормозов для железнодорожного транспорта. В 1923 году предприятие переключилось на мотоциклы, да так успешно, что в считаные месяцы обрело мировую известность. Надежность и скоростные качества баварской мотоциклетной техники снискали ей славу среди гонщиков.
В 1928 году, после покупки заводов в Тюрингии, руководство сделало основной сферой деятельности автомобильное производство, но выпуск мотоциклов не прекратился и по сей день. Спортивные модели очень популярны и нередко встречаются на дорогах разных стран.
Малолитражки BMW
Первый автомобиль BMW сошел с конвейера в 1929 году — это была малолитражная модель, выпускавшаяся по лицензии британской Austin Motor Company. BMW Dixi 3/15 PS был похож на английский Austin 7, чрезвычайно популярным в европейских странах. Автомобиль оснащался 20-сильным мотором и мог развить скорость до 80 км/ч.
На этом немецкие производители не остановились: весной 1932 года широкой публике была представлена уникальная модель собственной разработки. Автомобилисты по достоинству оценили новинку: с тех пор и до нашего времени знак BMW ассоциируется с безупречным качеством.
Характерные детали
Несмотря на известность, в начале 1930-х годов автомобили BMW не были узнаваемыми с первого взгляда. Характерная черта баварского бренда — двойная решетка радиатора — впервые появилась на БМВ 303, выпускавшемся с 1933 года.
Окончательно концепция баварского бренда — «Автомобиль — для водителя» — была сформулирована с появлением модели BMW 328, ставшего прорывом в области спорткаров.
Вторая мировая и послевоенные годы
BMW перед началом Второй мировой войны являлась известнейшей компанией, специализирующейся на выпуске спортивных мотоциклов и автомобилей. Со своими двигателями баварские модели ставили рекорды, оставляя конкурентов далеко позади. По понятным причинам с 1940 по 1945 год количество международных авто- и мотогонок заметно снижается.
Поражение Германии, как и в Первую мировую войну, нанесло компании серьезный удар. Ее экономическое положение было подорвано, многие проекты пришлось закрыть. В этой ситуации Карл Рапп делает упор на производство велосипедов, а также легких мотоциклов, условия сборки которых близки к кустарным.
Первым шагом к выходу из кризиса стала разработка BMW 501. Автомобиль не смог стать успешным, но последующая модель 502, оснащенная силовым агрегатом из алюминиевого сплава, получила невероятную популярность благодаря ряду качеств:
вместительность;
маневренность;
высокая для своего времени технологичность.
Учитывая доступную для среднестатистического германского покупателя стоимость, автомобили пользовались высоким спросом, что позволило заняться развитием производства.
Через тернии — к звездам
В 1955 г. компания наладила выпуск малолитражных моделей «Исетта» — трехколесного гибрида автомобиля и мотоцикла. Низкая цена «Исетты» для страны, разоренной войной, стала ключевым фактором ее популярности. Однако экономика Германии быстро росла, и интерес публики переключился на крупные автомобили. BMW вновь оказался в серьезном кризисе: основной конкурент Mercedes-Benz начал готовиться к выкупу компании.
Сдаваться баварцы не собирались. В 1956 г. дизайнер компании Гертц разработал спорткар BMW 507, который предлагался в двух вариантах:
со стандартной жесткой крышей;
родстер.
Оснащенная 8-цилиндровым мотором мощностью до 150 л. с., модель развивала скорость до 220 км/ч. Разработка имела потрясающий успех, позволивший фирме преодолеть кризис и успешно продолжить свою деятельность. С этого момента история марки развивается семимильными шагами, сопровождающимися фееричными успехами. А BMW 507 сейчас входит в число самых дорогих коллекционных автомобилей.
Новые разработки
Очередным крупным успехом баварского концерна стала BMW 700, в которой впервые была реализована система воздушного охлаждения. Начало шестидесятых годов стало для компании наиболее удачным временем за всю прежнюю историю:
1962 год — выпуск модели 1500, объединившей черты спортивного и компактного классов. Спрос на нее значительно превысил производственные мощности предприятия: рабочие попросту не успевали собирать новые автомобили для поставки на рынок.
1966 год — выпуск серии автомобилей с турбонаддувом, также увенчавшийся успехом.
1968 год — презентация широкой публике первых седанов БМВ (2500 и 2800).
Развитие производства в 1970-е и 1980-е
Середина 1972 года ознаменовалась в Мюнхене сразу двумя событиями — Олимпийскими играми и разработкой 5 серии BMW. Прежде специализировавшийся на спорткарах бренд доказал, что седаны ему удаются не хуже.
Новые автомобили, представленные на Франкфуртском автосалоне, произвели впечатление на публику: они отличались вытянутыми линиями кузовной части, крупными боковыми окнами и малым дорожным просветом. Внешность новых БМВ была создана разработчиками компании с помощью компьютерных технологий. Историю пятерки продолжил BMW 525 — комфортный бизнес-седан, оснащенный 6-цилиндровым мотором, развивавшим до 145 л. с.
В 1975 году стартовала третья линейка, в которой были представлены спортивные компактные седаны. BMW 3 серии комплектовались новейшими 4-цилиндровыми моторами. Через год эта модель была признана специалистами лучшей в мире.
Большая работа была проделана компанией в 1977 году. С конвейера сошло первое поколение БМВ 7 серии, оснащенное 6-цилиндровым ДВС с системой впрыска. В течение двух лет было реализовано свыше 75 000 таких моделей. Кроме того, получили обновления 3 и 5 серия.
В 1985 году публике был представлен кабриолет БМВ с подвеской, который позволял с комфортом покорять большие расстояния. В конце 1980-х баварский концерн запустил в производство еще пять моделей, четыре из которых оснащались бензомоторами и системой электронного впрыска, а одна — дизельным двигателем.
1990-е
В 1990 году баварцы представили обновленную модель 3 серии, которая подкупила поклонников бренда технологичностью и элегантным внешним видом.
В 1992 году с конвейера сошли новые купе BMW, на которых были установлены улучшенные 6-цилиндровые силовые агрегаты. Спустя несколько месяцев компания запустила производство спорткаров М3, а также новых кабриолетов. Стоит отметить, что каждая новая модель получала уникальные детали. Уже тогда автомобили БМВ отличались превосходным для своего времени оснащением:
климат-контроль;
электроподъемники боковых стекол:
гидроусилитель руля;
бортовой компьютер;
электрическое управление зеркалами заднего вида;
круиз-контроль и т. д.
В 1995 году был существенно изменен дизайн моделей 5 серии. Обновленная пятерка получила сдвоенную головную оптику, защищенную прозрачными колпаками, и еще более комфортный, просторный салон.
1997 год ознаменовался выпуском BMW 5 серии Touring. Модель была оснащена мультифункциональным рулевым колесом, активными креслами, навигационной системой и механизмом динамической стабилизации. Через год в модельном ряду появились дизельные автомобили с 6- и 8-цилиндровыми моторами. Желающие могли заказать такие автомобили в удлиненном кузове.
В конце десятилетия концерн вновь столкнулся с ситуацией, когда производственных мощностей не хватало для удовлетворения растущего спроса. Это произошло после появления родстера BMW Z3 в одном из фильмов саги о Джеймсе Бонде. Кроме того, в 1999 году началась история баварских внедорожников, когда с конвейера сошел спортивный кроссовер БМВ Х5.
XXI век
Не сбавила компания темпов и в новом тысячелетии. Начало века ознаменовалось беспрецедентным ростом продаж: только в России этот показатель составил 83%. Было выпущено новое поколение 7 серии, которому многие эксперты отдали первую строчку в рейтинге автомобилей класса люкс.
В настоящее время баварский концерн продолжает работу над улучшением своих моделей и созданием технологических новинок, которых нет у других брендов. «Автомобиль для водителя»: озвученный десятилетия назад принцип остается основным ориентиром для инженеров и дизайнеров BMW. Покупатели оценивают такой подход по достоинству — каждая новая модель становится хитом продаж. А регулярное появление автомобилей бренда в фильмах и популярных компьютерных играх позволяет привлекать новых и новых поклонников.
Одним из наиболее важных причин глобального потепления является загрязнение воздуха. Все больше и больше заводов строятся в разных странах. При сжигании нефти, угля, бензина, даже природного газа, они добавляют больше углекислого газа в атмосферу. Автомобили также плохо влияют на атмосферу при сжигании большого количества бензина и выпуская вредные газы в атмосферу. В результате озоновый слой нашей Земли разрушается. Все эти действия неблагоприятно влияют на тепловой баланс Земли. Вот, что мы получаем взамен: земля становится очень сухой, много рек и озер высыхают, леса начинают возгораться, ледники тают, люди и животные плохо себя чувствуют. И это не все последствия глобального потепления. Природа начинает по-настоящему злиться на нас.
Այցելելով ԵՊՀ ունենում ես հնարավորություն ընտրելու ծանոթանալու և ուսումնասիրելու այդ մասնաշենքը։ Իրականում շատ խելամիտ որոշում էր որ մենք այցելեցինք ԵՊՀ։ Շատ հավես անցավ։ Շատ ֆակուլտետների մասին տեղեկություններ ստացա որոնց գոյության մասին անգամ չգիտեի։ Ուսանողները շատ բարեհամբյուր էին և պատրաստ ներկայացնելու իրենց բաժինը։ Իսկ լինելով Մարիյա ես չկարողացա անտարբեր անցնել անգամ մեկ ֆակուլտետի կողքով ասեմ ավելին վիկտորինաների մասնակցեցի, ժուրնալիստիկայի բաժնում ինձ զգացի որպես լրագրող։ Նկարնել ինչպես միշտ տեղանդրում եմ որ տեսնեք իմ հրաշք քոլեջի երեխաներին։
Վերնագրից արդեն հայտնի դարձավ, թե ուր ենք գնացել։ Այս անգամ գնացել էինք Ապարան և ճանապարհին էլ այցելել շատ վայրեր։ Տեսա ջրամբարը, մեր հին կառույց ունեցած պատմական եկեղեցիները։ Քայլեցինք բավականին շատ։ Տպավորություններս շատ դրականն են։ Ես նստել էի ջրամբարի մոտ և այդ հանգստությունը որը չէի կարող ես ստանաի քաղաքում ստացա այդ օրը։ Ինքս ինձ հետ մնալ մենակ շատ եմ սիրում, ու այդտեղ էլ ես կարողացա մենակ մնալ մի քիչ հանգստանալ առօրյա թոհուբոհիցլ, իհարկե հետո եկան կուրսեցիներս և հաՌամեցին իմ հանգիստը, բայց ոչինչ այդ կարճատև հաճույք էլ էր հերիք։ Տեղադրեմ նկարները որպեսզի ավելի պատկերավուն լինի անցկացրածս օրը։
Մարիյա Վարդանյան, 2-2 կուրս 