Ի՞նչ դեր և նշանակություն ունի տրանսպորտի և հաղորդակցման ուղիները ռազմական աշխարհագրության մեջ։
Դեպի ժամանակակից հաղորդակցության ուղիներ երաշխավորված մուտքը ծայրահեղ անհրաժեշտ է, ոչ միայն պետությունների արտաքին և ներքին տնտեսական կապերի ապահովման և ինտեգրման համար, այլ նաև խաղաղ և պատերազմականժամանակաշրջանում` հատկապես խոշոր զորամիավորումների, զորաշարժերի և տարբեր տեսակի ապահովումների իրականացման համար: Նշված ռազմական խնդիրների լուծման նպատակով, պլանավորող տարբեր մակարդակի շտաբներին անհրաժեշտ են մանրակրկիտ տեղեկատվություն հաղորդակցության տարբեր ուղիների և դրանց ենթակառուցվածքների ընթացիկ վիճակի վերաբերյալ: Հատկապես կարևոր բնութագրիչներից են ճանապարհների թողունակությունը, կամուրջների հաշվարկված ծանրության առավելագույն քաշը, ճանապարհների անվտանգությունը հակառակորդի հնարավոր ռմբակոծություններից: Նման տեղեկատվության հայթայթումն ու վերլուծումը հանդիսանում է տրանսպորտի աշխարհագրության մշտական հետազոտական աշխատանքների արդյունք:
Ներկայացնե՜լ երկաթուղային տրանսպորտի դերը խորհրդայաին ժամանակներից մինչև մեր օրերը։
Երկաթուղային տրանսպորտը հանրապետության տրանսպորտի առաջատար ենթաճյուղն է: XIX դարի վերջերից Ռուսաստանը երկաթուղիներ էր կառուցում ոչ միայն կենտրոնից դեպի վառելիքային ու մետաղային ռեսուրսներով հարուստ վայրերը, այլև դեպի իր կայսրության սահմանային շրջաններ՝ ռազմավարական նպատակներով: Ահա այս երկու նպատակներով էլ երկաթուղիներ էին կառուցվում նաև դեպի Անդրկովկաս, այդ թվում նաև Հայաստան: Մինչև 1899 թ. արդեն ավարտվել էր Թիֆլիս–Սանահին (այժմ` Ալավերդի), 1900 թ. Ալեքսանդրապոլ (այժմ ԳյումրիԿարս, 1902 թ. Երևան, 1906 թ. Ջուլֆա, 1908 թ. Թավրիզ երկաթուղիների կառուցումը: Մինչև Առաջին համաշխարհային պատերազմը (1913 թ.) Հայաստանի տարածքում գործում էր 362 կմ երկաթուղի: Առաջին համաշխարհային ու քաղաքացիական պատերազմի տարիներին դրանց մեծ մասը կազմալուծվել, քայքայվել էր: ՀՀ-ում խորհրդային կարգերի հաստատումից հետո այդ ուղիների վերակառուցումից բացի, հանրապետությունում սկսվում են երկաթուղաշինական նոր աշխատանքներ: Մասնավորապես, առաջին հերթին կառուցվեց Գյումրի – Արթիկ – Պեմզաշեն – Մարալիկ երկաթգիծը: Մյուս կարևոր երկաթուղին Միջնավան–Կապան 39 կմ-անոց գիծն է, որը շահագործման հանձնվեց 1932 թ., և որը խոշոր դեր խաղաց ոչ միայն առհասարակ հանրապետության այդ կարևոր տնտեսական շրջանի ամբողջ արդյունաբերության, այլև գյուղատնտեսության զարգացման գործում: Այդ գծով Սյունիքը կապվեց ոչ միայն Երևանի, Արարատյան դաշտի, այլև ԽՍՀՄ մյուս տարածաշրջանների հետ:
Առանձնացնե՜լ այն երկաթուղային ցանցերը, որոնք կառուցվել են 1940-ական թվականներից սկսած։
Հանրապետության երկաթուղու ցանցը զգալիորեն ընդլայնվեց և կատարելագործվեց հատկապես 1940–ական թվականների վերջերից սկսած: Հանրապետության տնտեսական կյանքում շատ կարևոր դեր խաղաց Երևան – Հրազդան – Սևան – Սոթք երկաթուղու կառուցումը: Այս գծի կառուցումը խոշոր դեր խաղաց Սոթքի ոսկու հանքանյութի տեղափոխման, Սևանի ավազանի, Կոտայքի, Հրազդանի, Իջևանի տարածաշրջանների տնտեսական զարգացման գործում: Հետագայում Հրազդանից երկաթուղին շարունակվեց մինչև Դիլիջան – Իջևան – Աղստաֆա (վերջինս գտնվում է Ադրբեջանի տարածքում): Արդեն 1988 թ. հանրապետության շահագործվող երկաթուղու երկարությունը կազմեց 854 կմ:
Ի՞նչ դեր և նշանակություն են ունեցել ավտոմոբիլային տրանսպորտը տնտեսության զարգացման գործընթացում։
Ավտոմոբիլային տրանսպորտը Հայաստանի Հանրապետության տնտեսության համար առանձնահատուկ կարևոր դեր խաղացող ճյուղն է: Քանի որ Ադրբեջանի տարածքով անցնող երկաթուղին մեզ համար շարունակում է մնալ փակ, իսկ Վրաստանի տարածքով դեպի Ռուսաստան անցնողն էլ լիարժեք չի օգտագործվում:
Ներկայացնե՜լ այն ավտոտրանսպորտային ճանապարհները, որոնք կարևոր դեր ունեն ռազմական աշխարհագրության մեջ։
Այժմ հանրապետության առավել կարևորագույն ավտոմայրուղիներն են Երևան–Սևան – Դիլիջան – Իջևան – Նոյեմբերյան – Վրաստան սահման, Երևան – Արտաշատ – Արարատ – Վայք – Ջերմուկ – Սիսիան – Գորիս – Կապան – ՄեղրիԻրան սահման:
Գորիսից ավտոմայրուղին Բերձորով հասնում է Շուշի և Ստեփանակերտ: Արցախի համար կենսական նշանակություն ունեցող այս մայրուղին կառուցվել է «Հայաստան» համահայկական հիմնադրամի միջոցներով:
Հանրապետության համար շատ կարևոր մայրուղիներ են Երևան – Աշտարակ – Թալին – Գյումրի, որտեղից այն շարունակվում է դեպի Վրաստանի Հանրապետության Ախալքալաք, Ախալցխա հայաբնակ քաղաքները և հասնում Բաթում նավահանգիստը, Երևան – Աշտարակ – Ապարան – Սպիտակ – Վանաձոր – Ստեփանավան – Տաշիր։
Բնութագրե՜լ օդային տրանսպորի նշանակությունը տնտեսության զարգացման գործընթացում։
Օդային տրանսպորտը, Հայաստանի Հանրապետության աշխարհագրական բարդ դիրքի հետ կապված, ունի առանձնահատուկ կարևոր նշանակություն:
Այս ճյուղը հատկապես վճռական դեր է խաղում ոչ միայն ուղևորների տեղափոխությունն արագ իրականացնելու այլև շուտ փչացող, թանկարժեք, ոչ մեծ ծավալի բեռները արագ տեղ հասցնելու, հեռավոր շրջանների բնակչությանը շտապ բուժօգնություն կազմակերպելու և շատ այլ բնագավառներում:
Մարիյա Վարդանյան, 2-2 կուրս 